Verslag conferentie ‘Naar een nieuw perspectief in film en tv’

Op 28 april 2022 kwamen vele professionals samen in Eye Filmmuseum voor de conferentie ‘Point of View: Naar een nieuw perspectief in film en tv’. Een middag met een vol programma onder leiding van moderator en journalist Naeeda Aurangzeb.

Er zijn veel vrouwen aanwezig, enkele mannen ook, uiteenlopend in leeftijd en professie. In het begin van de middag hebben zij deelgenomen aan workshops, op zoek naar oplossingen en verklaringen voor de genderongelijkheid in de Nederlandse film en televisie.

Gastspreker Anna Serner, voormalig CEO van het Zweeds Filminstituut, is een belangrijke aanjager van meer gendergelijkheid in de Zweedse filmindustrie. In Zweden is sinds 2012 het aandeel vrouwen in scenario, regie en productie gestegen van circa 20% naar 50%. ‘De vraag die ik het meest gesteld heb aan bestuurders en fondsverstrekkers is: wat maakt een film waardevol, wat is kwaliteit? Te vaak gaat het om een onderbuikgevoel, een emotie van de “ik”. Daarom zijn we een definitie gaan hanteren: een goede film is relevant, origineel, en vakkundig gemaakt. Er is een balans tussen die begrippen en ze krijgen betekenis in relatie tot een publiek,’ licht ze toe. Op deze manier is Anna Serner in staat om een inschatting te maken van de ontvangst van een film nog voordat deze gemaakt wordt.

Concreet plan
Kritiek die Serner vaak hoort is dat gendergelijkheid een vorm van identiteitspolitiek zou zijn, een aantasting van democratie, van vrijheid van meningsuiting. Haar advies: ‘Maak een concreet plan en geef niet op. En doe na elke stap terug twee stappen vooruit.’
Een plan met een goede kans van slagen bestaat volgens Serner uit drie componenten, te beginnen met een overzicht van de status quo. Hoeveel vrouwen werken er precies in de nationale filmsector en hoe komt dat? Vervolgens raadt zij aan om een duidelijk doel te formuleren met een tijdlijn, bijvoorbeeld het streven om binnen vijf jaar een 50/50 verdeling te hebben tussen mannen en vrouwen. Tussentijdse tellingen zijn daarbij belangrijk, zodat niet pas aan het einde van een jaar ontdekt wordt dat een kwantitatief doel niet behaald is. Serner adviseert om niet te rigide maar ook niet te flexibel naar de genderpercentages te kijken: zorg dat het doel gemiddeld gezien bereikt is binnen een aantal jaar. Die methode vormt een mooi alternatief voor het stellen van quota. Dan volgt de kwalitatieve strategie: Serner benadrukt het belang van rolmodellen in de media en het genereren van kennis en bewustwording. Het vrijmaken van budget is cruciaal.

Workshopresultaten
Farid Tabarki geeft vervolgens een beknopte samenvatting van de drie workshops die eerder die middag plaatsvonden onder leiding van Willemien Sanders, Nazmiye Oral en Farid zelf. In de workshop Cultuuromslag zijn talloze voorbeelden genoemd waaruit blijkt dat het mogelijk is om een geldende cultuur te transformeren. Onder de deelnemers heerste dan ook optimisme als het om toekomstige gendergelijkheid gaat. De workshop Nieuwe verhalen & nieuwe rollen richtte zich op het belang van invloedrijke instanties zoals het onderwijs en het bedrijfsleven. ‘Zij financieren ongelijkwaardigheid,’ zo verwoordde Tabarki het. Discriminatie is bij wet verboden, maar kan op deze manier toch in de praktijk gebracht worden. ‘Maar pas als we grondig onderzocht hebben wat er aan de genderongelijkheid ten grondslag ligt kunnen we concrete stappen zetten,’ aldus Tabarki. In de workshop Vervolgonderzoek werden een aantal stappen geopperd: het nauwkeurig volgen van de carrières van vrouwen in film en televisie, en hun keuzes positief beïnvloeden. Of kritisch kijken naar de onderwijzers op filmscholen en de ideeën die zij doorgeven. ‘Transparantie en zichtbaarheid zijn cruciaal. Het is essentieel om samen dezelfde visie na te streven’.

Ook een mannenprobleem
De dag wordt afgesloten met een praktijkgesprek tussen Jacqueline Blom en Jacob Derwig, beiden acteur. Ze speelden samen in een theatervoorstelling en het viel Blom tijdens het lezen van het scenario op hoe mager de vrouwenrollen waren. Blom twijfelde of zij zich zou terugtrekken uit de productie, maar besloot in plaats daarvan het gesprek aan te gaan. Jacob Derwig gaf toe dat zijn ogen geopend waren. ‘Ik lees scenario’s niet meer op dezelfde manier. Als het erg seksistisch is, benoem ik dat of trek ik me terug.’ Daarnaast gaf Derwig aan dat hij voortaan de onderhandelingen over betaling aan wil gaan samen met vrouwelijke collega’s om te verzekeren dat zij hetzelfde ontvangen. Gelijkwaardigheid is ook voor mannen prettig en voordelig, want ook zij kunnen zo losbreken uit traditionele genderrollen.

Als Bero Beyer, directeur van het Filmfonds, wordt gevraagd waar prioriteiten liggen binnen het Filmfonds, geeft hij aan dat gendergelijkheid hoog op de agenda staat. Hij is ontvankelijk voor ‘iedere maatregel die kan helpen’, ongeacht de tegenwind, maar hij geeft aan dat hij concrete voorstellen nodig heeft en solidariteit.
Laat dat laatste woord een oproep zijn voor elk lid van de Nederlandse film- en televisiesector. Samen werken we aan een gelijkwaardige toekomst.

De conferentie is georganiseerd door platform Point of VieW, in samenwerking met Vrouwen in Beeld, Zien Doet Volgen, Nederlands Film Festival, NFF Extended, DAFF en Eye, met steun van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Creative Europe Desk NL.

Lees hier het hele verslag